OCHRONA GŁOWY
Zagrożenia od spadających przedmiotów, uderzeń głową o wystające elementy konstrukcyjne lub o
przemieszczające się obiekty mogą powodować obrażenia skóry głowy, kości czaszki, kręgów szyi oraz mózgu.
Około 12% zgłoszonych wypadków na stanowisku pracy to urazy głowy (głowa jest na 3 miejscu częstotliwości
urazów), a 28% śmiertelnych wypadków to wypadki z urazami głowy!
Aby chronić się przed w/w zagrożeniami należy stosować hełmy ochronne. W potocznym nazewnictwie funkcjonuje
również określenie "kaski ochronne", np. kaski budowlane lecz nie jest ono zgodne z nomenklaturą stosowaną w
normach.
Ponadto w zależności od konstrukcji hełmy mogą dodatkowo chronić przed odpryskami stopionego metalu,
porażeniem prądem elektrycznym, wysoką temperaturą.
Normy dotyczące hełmów ochronnych
Podstawowe normy dotyczące hełmów ochronnych:
- EN 397 - Przemysłowe hełmy ochronne - norma określa wymagania fizyczne i parametry techniczne, metody
badań i wymagania dotyczące znakowania hełmów ochronnych dla przemysłu. Ustalono wymagania obowiązkowe i
dodatkowe.
- EN 812 - Przemysłowe hełmy lekkie - norma określa wymagania fizyczne i parametry techniczne, metody
badań i wymagania dotyczące oznakowania hełmów lekkich (czapek) dla przemysłu chroniących przed
uderzeniami. Nie są one przeznaczone do ochrony przed skutkami uderzeń, upadków przedmiotów lub przed
zawieszonymi bądź poruszającymi się ładunkami a jedynie chronią przed uderzeniem głową w przedmioty
twarde i nieruchome z taką siłą, która może spowodować rozdarcie skóry lub inne powierzchniowe rany.
Budowa przemysłowych hełmów ochronnych
Przemysłowe hełmy ochronne w zależności od przeznaczenia mogą różnić się konstrukcją. Niezależnie od tych
różnic można wyszczególnić wspólne podstawowe elementy:
- skorupa - stanowi zewnętrzną część hełmu nadającą kształt. Jej podstawowym zadaniem jest przejęcie
uderzenia, częściowe pochłonięcie jego energii oraz przekazanie pozostałej części energii na więźbę.
Drugim zasadniczym zadaniem skorupy jest ochrona głowy przed przedmiotami o ostrych kształtach. W
zależności od typu hełmu skorupa może być wyposażona w daszek, rondo, rynienkę obciekową dla wody,
otwory wentylacyjne, uchwyty do mocowania nauszników przeciwhałasowych lub osłony twarzy itp. W chwili
obecnej do produkcji skorup hełmów stosuje się tworzywa termoplastyczne (polietylen, ABS) lub laminaty
duroplastyczne (żywica fenolowa z włóknem tekstylnym, żywica poliestrowa z włóknem szklanym).
- więźba - stanowi wewnętrzną część hełmu, przymocowaną do skorupy i stykającą się bezpośrednio z głową
użytkownika. Jej zadaniem jest amortyzowanie uderzenia przyjętego przez skorupę oraz rozłożenie
działających sił na możliwie największą powierzchnię górnej części głowy. Pasy nośne więźby są
najczęściej wykonywane z tkanych taśm poliamidowych lub poliestrowych.
- pas główny - obejmuje głowę użytkownika na wysokości czoła i podstawy czaszki i w powiązaniu z więźbą
umożliwia stabilne osadzenie hełmu na głowie. Na wewnętrznej stronie pasa głównego jest mocowany potnik
który wchłania pot z czoła. Do pasa głównego może być zamontowany pasek podbródkowy, który dodatkowo
zabezpiecza przed spadaniem hełmu z głowy. Obwód pasa głównego jest regulowany i dostosowywany do obwodu
głowy poprzez pokrętło lub skokowo poprzez zaczepy.
Rodzaje hełmów ochronnych
Oprócz swojej podstawowej funkcji hełmy ochronne są specjalnie projektowane dla określonych stanowisk pracy wykorzystując specyficzne właściwości materiałów, z których są wykonane oraz ich cechy konstrukcyjne.
Najczęściej spotykamy poniższe rodzaje hełmów ochronnych:
hełmy budowlane i przemysłowe
Oznakowanie hełmów ochronnych
Na wszystkich hełmach ochronnych zgodnie z przepisami normy EN 397 zaznaczone są: data produkcji, skrót
rodzaju zastosowanego tworzywa, typ, rozmiar i znak spełnienia dodatkowych wymogów technicznych
bezpieczeństwa.
Objaśnienia stosowanych skrótów materiałów:
-
termoplastyczne materiały skorupy:
ABS - kopolimer akrylo-nitrylowo-butadlenowo-styrenowy
PC - poliwęglan
PE - polietylen
PA - poliamid
-
durooplastyczne materiały skorupy:
UP-GF - poliester wzmacniany włóknem szklanym
PF-SF - żywica fenolowa z włóknem tekstylnym
Objaśnienie skrótów dotyczących wymagań dodatkowych:
-20°C - hełm do stosowania w podanej niskiej temperaturze np. na zewnątrz przy silnych mrozach,
- -20°C - hełm do stosowania w podanej niskiej temperaturze np. na zewnątrz przy silnych mrozach,
- -30°C - hełm do stosowania w podanej niskiej temperaturze np. w chłodniach,
- +150°C - hełm do stosowania przy pracach w podanej wysokiej temperaturze np. wielki piec.
- 440V AC - hełm, który powinien ochronić użytkownika przed krótko trwającym, niezamierzonym kontaktem z
przewodami pod napięciem do 440V prądu zmiennego.
- MM - hełm odporny na odpryski ciekłego metalu, np. w odlewnictwie,
- LD - hełm odporny na deformację boczną,
- F - hełm w wersji dla pracowników leśnych.
Zasady użytkowania hełmów ochronnych
Podczas użytkowania hełmów należy przestrzegać poniższych zasad:
- Przed użyciem hełm należy dopasować do głowy poprzez wyregulowanie obwodu pasa głównego, wysokości
noszenia oraz długości paska podbródkowego.
- Hełm należy bezwzględnie wycofać z użytkowania, jeżeli został poddany silnemu uderzeniu lub wykazuje
oznaki uszkodzenia (pęknięcia, głębokie zarysowania itp).
- Hełm należy wycofać z użytkowania, jeżeli upłynął jego okres stosowania, podany przez producenta w
instrukcji użytkowania.
- Hełm należy przechowywać w warunkach podanych przez producenta, które nie zagrażają utratą parametrów
ochronnych.
- Nie wolno wykonywać modyfikacji w konstrukcji hełmu we własnym zakresie.
- Konserwację hełmu należy przeprowadzać metodami zalecanymi przez producenta.
Okres użytkowania hełmów
Okres użytkowania hełmów ochronnych musi być podany w instrukcji użytkowania i jest liczony od daty
produkcji wybitej na skorupie hełmu.